ایام شهادت امام حسین (ع)، برادر بزرگوارش ابوالفضل عباس (ع)،

پسران و یاران آن حضرت را به دوستان تسلیت می گویم.

بحث‌هایی در مورد گردشگری

سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) پیش بینی می‌کند که گردشگری بین‌المللی با نرخ رشد 4% به کار خود ادامه دهد و اروپا تا سال 2020 همچنان جزء پرجاذبه‌ترین مناطق گردشگری جهان خواهد ماند ولی سهم این قاره از 60 درصد در سال 1995 به 46 درصد کاهش خواهد یافت. این در حالی است که روند مسافرت‌های دور اندکی بیشتر از مسافرت‌های داخلی خواهد بود و از 18 درصد در سال 1995 به 24 درصد در سال 2020 افزایش خواهد یافت. از زمانی که تجارت الکترونیکی در اینترنت رونق گرفته، محصولات گردشگری از جمله پرمعامله‌ترین اقلام مورد تجارت بوده‌اند. این محصولات یا سرویس‌ها با نرخ مناسب در شبکه عرضه می‌شوند. عرضه کنندگان خدمات گردشگری (سفرها، هتل‌ها، خطوط هواپیمایی و غیره) فروش اینترنتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند و بدین ترتیب تا حد زیادی دست واسطه‌ها کوتاه شده‌است. انتظار می‌رود در زمینهسفرهای فضایی طی ربع اول قرن بیست و یکم پیشرفت چشمگیری حاصل شود اگر چه در مقایسه با مراکز سنتی، آمار گردشگران این بخش قابل توجه نخواهد بود مگر این که تکنولوژی‌هایی چون سیستم‌های حمل به فضا پیشرفت کنند و ارزان تمام شوند. پیشرفت‌های تکنولوژیکی می‌تواند هتل‌های فضایی را ممکن نمایند و مثلاً هواپیماهای خورشیدی یا فضاپیماهای بزرگ را عرضه کنند. هتل‌های زیر آبی مثل هیدروپلیس هم که انتظار می‌رود در سال 2006 در دبی ساخته شود به این مجموعه اضافه خواهند شد. در اقیانوس نیز گردشگران مورد استقبال کشتی‌های گشتی بسیار بزرگ و بی‌نظیر و شاید هم شهرهای شناور قرار خواهند گرفت. برخی آینده‌گراها انتظار دارند هتل‌های سیار و پایه‌داری ساخته شوند که بتوانند به طور موقت در هر جای کرهزمین نصب شوند و هر جا که ساخت هتل‌ها از نظر سیاسی اقتصادی یا بنا به ملاحظات زیست محیطی قابل قبول نباشد از آن‌ها استفاده کنند.

اهمیت گردشگری

افزایش در آمد

وقتی جهانگردان به کشوری وارد می‌شوندالزاماً باید هزینه‌هایی را در آن کشور بپردازند مثل هزینه غذا و هزینه محل اقامت، هتل، مهمانخانه، هزینه تفریحات، هزینه حمل و نقل، هزینه گشتها، تورها، و همچنین پولی که بابت خرید سوغاتی و کالای بومی کشور میزبان می‌پردازند و هزینه ورود به موزه یا مکان دیدنی این هزینه‌ها از طریق ارزی که وارد کشور میزبان می‌کنند باعث رونق اقتصادی کشور میزبان می‌شوند به جهان گردان صادرات نامرئی هم می‌گویند.

ایجاد شغل

با توسعه فعالیتهای جهانگردی زمینه برای ایجاد اشتغال فراهم می‌شود و این امر برای کشورهایی که با جمعیت جوان و متقاضی روبه رو هستند بسیار مفید است از هر ده نفر گردشگر که وارد کشور میزبان می‌شود یک فرصت شغلی ایجاد می‌گردد.

پیشرفتهای اخیر

طی چند دهه اخیر شاهد رشد چشمگیر توریسم، به‌ویژه در اروپا، بوده‌ایم و سفرهای بین‌المللی برای تعطیلات کوتاه بسیار مرسوم شده‌است. گردشگران از درآمد بیشتر و اوقات فراغت بیشتری برخوردار شده‌اند. همچنین از سطح تحصیلات و ذائقه‌های متنوع بیشتری هم بهره می‌گیرند. لذا امروزه بیش از هر زمان دیگری در پی کیفیت برتر هستند و در نتیجه:

• بازار توریسم گروهی برای استفاده از آفتاب دریا و شن به شدت تفکیک شده‌است. مردم به صورتهای کاملا اختصاصی این جذابیتها گرایش نشان می‌دهند مثلاً «کلوپ 30-18» از هتل‌های آرامتر و مجلل‌تری برخوردار است و افراد بیشتری را جذب می‌کند.

• مردم از مکان‌های تفریحی اروپایی و بریتانیایی گرفته تا هتل‌های روستایی را برای اقامتهای تفریحی کوتاه خود انتخاب می‌کردند.
• مردم برای بازدید از مراکز خاصی که جاذبه و فعالیت‌های خاصی را انجام می‌دهند استقبال می‌کنند.
• پیشرفت‌های زیرساختارهای تکنولوژی و ترابری (به‌ویژه پس از اختراع جمبوجت) انواع سفرهای ایام تعطیلات را مطرح کرده‌اند.
• بازار سفرهای گشت و گذاری در ایام تعطیل رونق گرفته‌است.
• مسافرتهای طولانی مدت به مقاصد دوردست مثل تایلند یا کنیا مرسوم شده‌اند.
• پدیده پروازهای ارزان قیمت به کمک نسل جدید فرودگاه‌های کوچک محلی بوجود آمده‌است.

همچنین تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شده که تعاریف فعلی توریسم رازیر سؤال برده‌اند. برخی مردم (به‌ویژه افرادی بالای سن 45 سالگی و بازنشستگان) به سراغ توریسم رفته و بعضاً تمام سال را با این تورها می‌گذرانند. هفته‌ای چند بار در خارج از منزل غذا می‌خورند به تئاتر می‌روند، به گشت و گذارهای روزانه می‌پردازند و درسال نیز چند بار مسافرت می‌کنند. بخش اعظم این تغییرات به تنوع خرید منجر شده‌اند. امروزه خرید انواع محصولات گردشگری از طریق اینترنت صورت می‌گیرد. برخی از سایت‌های اینترنتی تخفیف‌های زیادی را برای این محصولات در نظر گرفته‌اند که با هدف جلب مشتری صورت می‌گیرد. البته گاهی در این صنعت اختلالاتی هم بروز می‌کند مثل واقعه 11 سپتامبر 2001 و تهدیدات تروریستی علیه مراکز گردشگری مثل شهرهای اروپایی و بالی. برخی مراکز گردشگری مثل کاستا دل سول، بالیرس و کانکن به دلیل تغییر سلیقه مردم شهرت خود را از دست داده‌اند. چرا که با سایر مراکز تفاوت‌های زیادی دارند. ساخت و ساز و تخریب طبیعت نیز اغلب می‌تواند جلوه‌های زیبایی مناطق مذکور را تغییر داده و کاهش گردشگر را سبب شود. این وضعیت در کاستا براوا در اسپانیا طی دو دهه 1960 و 1970 کاملاً مشهود بوده‌است.

امروزه تنها 11% منطقه و فضای سبز آن دست نخورده باقی مانده‌است که این امر باعث ایجاد بحران در جذب گردشگر در این منطقه شده‌است. توریسم پایدار با وقوف مردم نسبت به اثرات چشمگیر این صنعت بر جوامع شهرت بیشتری پیدا می‌کند. توریسم در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه روبه رشد نهاده و به‌ویژه در فعالیت‌های اقتصادی آنها اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد و از عناصر اصلی درآمد ناخالص ملی محسوب می‌شود. در سالیان اخیر تعطیلات دوم یا همان تعطیلات رسمی در میان اقشار مردم از جمله درآمد زایی بیشتر بسیار مورد توجه قرار گرفته‌است. ترکیبات خاص در بسته‌های (پکیج‌های) گردشگری و مراکز عرضه این خدمات مثل مراکز اسکی که در پایان هفته مورد توجه قرار می‌گیرند یا در ایام تعطیل پایان هفته به پارک ملی یا شهری زیبا می‌روند به این درآمد زایی کمک کرده‌است. در26 دسامبر2004 در اثر واقعه سونامی که به علت زمین لرزه شدید اقیانوس هند در گرفت و مرز کشورهای آسیایی این اقیانوس و مالدیورا درنوردید هزاران تن ناپدید شدند و بسیاری از گردشگران جان باختند. این واقعه و عملیات پاکسازی این مناطق سبب شد تا در صنعت توریسم در منطقه به شدت آسیب ببیند.

• توسعه جهانگردی برای رشد اقتصادی و اجتماعی
  جهانگردی دارای خاصیّت ویژه‌ای است که می‌توان آن را به منزله نیروی محرک توسعه اقتصادی در تمام کشورها محسوب داشت. هیچ کشوری را نمی‌توان یافت که فاقد مواد اولیّه لازم برای توسعه جهانگردی باشد. آنچه که کشورها را از هم متمایز می‌سازد، خود به تنهایی جاذبه جهانگردی به شمار می‌رود. طرحهای جهانگردی در کشورهای در حال توسعه از طریق ارائه کمک‌های فنی و قرضه‌های مالی به طور وسیعی از طرف بیشتر سازمانهای مالی بین‌‌المللی و دفاتر تأمین‌کننده کمکهای اقتصادی و مالی جهانی مورد حمایت قرار گرفته است.
   
  آسیب‌شناسی جهانگردی از چشم انداز منتقدان
  برخی از صاحبنظران، جهانگردی بین‌المللی، را نوعی استعمار اقتصادی تلقّی می‌کنند و برخی نیز به توأم بودن جهانگردی با تو­ّرم بیش از اندازه اقتصادی تصریح می‌کنند؛ زیرا هزینه‌هایی که جهانگردان وارد شونده بر یک کشور، صَرف اقامت، پرداخت به کارکنان و همینطور خرید کالا و غذا و افرد وابسته به این صنعت می‌کنند، موجب ایجاد فشار در بازار کالاها و خدمات شده و در نتیجه سطح قیمت‌ها را بالا می‌برند. همچنین افزایش تعداد جهانگردان موجب توسعه تأسیسات مورد نیاز جهانگردان گردیده و از این طریق باعث ترقّی سریع بهای زمین و مستغّلات می‌گردد. از طرف دیگر مخالفین این امر، اشتغال در صنعت جهانگردی را موجب تنزّل حیثیّت افراد یک ملّت می دانند.
  چشم‌اندازهای مثبت به جهانگردی
  به نظر مسئولان سازمان جهانی جهانگردی، این فعالیت، به طور کلّی از نظر اجتماعی و فرهنگی آثار مثبتی دارد.
  جهانگردی، گسترش افق‌های اندیشه ساکنان کشورهای مقصد را از راه تغییر نگرش بومی و کاهش پیش‌داوری‌های با خصلت ملّی را میسّر می‌سازد. جهانگرد ی از نظر فرهنگی گسترش فرهنگ‌های منطقه‌ای، هنرهای مردمی، و گنجینه‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد.
  در حقیقت فوائد ناشی از فراگیری مهارتها، آشنایی با عقاید جدید یا نحوه و سطح زندگی جدید، لزوماً به معنای فراموش شدن نحوه زندگی سنتّی نیست که بعضی از منتقدین ذکر کرده‌اند، بلکه با نظارت و برنامه‌ریزی و چارچوب صحیح و مقرّرات آگاهانه و حفاظت از محیط زیست می‌توان حداکثر استفاده را از این صنعت برد.
  در مواردی که برنامه‌ریزیهای جهانگردی مبتنی بر مطالعات و بررسی‌های قبلی بوده است، نتیجه مطالعات غالباً نشان داده که سرمایه‌گذاران مطلع، سرمایه‌گذاری در صنعت جهانگردی را مرجّح بر سایر سرمایه گذاریها تشخیص داده‌اند.
  به طور کلّی برخی از تأثیرات مثبت جهانگردی در کشورها عبارت است از
      1) صدور کالا از طریق خرید و ره‌آوردهای جهانگردی توسط سیاحان؛
  2)   ایجاد خدمات مختلف برای استفاده جهانگردان؛
  3)   توسعه و پیشرفت انواع تأسیسات جهانگردی و صنایع وابسته؛
  4)   توسعه و پیشرفت آژانسهای مسافرتی؛
  5)   توسعه و پیشرفت وسائل حمل و نقل؛
  6)   استفاده از درآمد ناشی از سرمایه گذاریهای خارجی؛
  7)   توسعه راهها و فرودگاهها؛
  8)   ایجاد مؤسسات و مراکز حفظ و نگهداری آثار باستانی و تاریخی؛
  9)   توسعه مؤسسات دیگر وابسته به صنعت جهانگردی؛
  10)   .به وجود آمدن جاذبه‌های مختلف جهانگردی

• « مسافرت زیست محیطی » در این نوع گردش کمترین اثر سوء بر محیط زیست ایجاد می‌شود مثلاً تورهای صحرایی کنیا، گردش در جنگلهای بارانی بلیز و پیاده روی در لاپلاند یا در پارک ملی .
• « مسافرت تحصیلی » شامل سفر به مراکز تحصیلی یا بازگشت به زندگی جنگلی یا سایر نقاطی می‌شود که در آن‌ها می‌توان انواع کلاس‌ها را تجربه کرد. مثل کلاس‌های آشپزی صنایع دستی و غیره.
• « مسافرت افراطی » شامل سفر به نقاط خطرناک و دارای ریسک بالا.
• « مسافرت قمار » مثل سفر به شهر آتلانتیک در نیوجرسی، لاس وگاس در نوادا، پالم اسپرینگ در کالیفرنیا، ماکائو یا مونته کارلو برای انواع قمار در کازینوها .
• « گردش در باغ » بازدید از باغهای گیاه‌شناسی در مناطق معروف از نظر تاریخ گیاه شناسی مثل ورسیلز و تاج محل .
• « مسافرت میراث » بازدید از نواحی تاریخی مثل رم، آتن، کراکو یا مراکز صنعتی مثل کانال‌ها و راه‌آهن‌ها ورزم گاههای قدیمی و غیره.
• « مسافرت سلامت » معمولاً برای فرار از شهرها وگریز از استرس یا شاید برای لذت بردن از آفتاب و غیره می‌باشد. اغلب به استراحت گاه‌ها و یا «چشمه‌های آب گرم».
• « مسافرت سرگرمی » گردش به تنهایی یا گروهی برای مشارکت در سرگرمی‌ها، دیدار با دیگران و افرادیکه علایق مشابهی را دنبال می‌کنند یا مایلند تجربه‌ای خاص در مورد یک سرگرمی داشته باشند. مثل تورهای باغی، رادیوی آماتور، یا سیرک‌های رقص میدانی.
• « مسافرت جامع » ویژه کسانی که ناتوانی یا محدودیت‌های کارکردی دارند. در بعضی از مناطق به آن «توریسم همگانی» گفته می‌شود. اساس کار آن‌ها را اصول طراحی و توسعه مقصد جهانی تشکیل می‌دهد.
• « مسافرت پزشکی » مثل
  • انجام امور خاص پزشکی که در کشور خاصی غیر قانونی محسوب می‌شود مثل سقط جنین و مرسی کیلینگ
  • برای مراقبت‌های پیشرفته پزشکی که در کشوری وجود ندارد.
  • درمواردی که اقدامات پزشکی با نوبت‌های طولانی همراه باشد.
  • بهره‌مندی از مراقبت درمانی ارزان و یا رایگان
• « مسافرت فرهنگ پاپ » گردشی که در آن افراد از محل خاصی دیدن می‌کنند و عموماً در پی دیدن فیلم یا خواندن مطلبی در مورد آن هستند.
• « مسافرت دائمی » افراد ثروتمند همیشه در سفرهای شغلی و حرفه‌ای هستند و برخی از آنها با هدف گریز از مالیات و اینکه ساکن کشور خاصی محسوب نشوند از این نوع گردش استفاده می‌کنند.
• « مسافرت زیارتی » زائران اماکن مقدس قدیمی (مثل برخی نقاط زیارتی در رم و سانتیاگو دی کامپوستلا ویژه‌ی کاتولیک‌ها)، معابر و عبادتگاه‌های ویژه هندوان و بودائیان، مونت آتوس یا کلیساهای رنگ آمیزی شده شمال مولداوی برای ارتودکسها و مراکز مذهبی مانند مساجد، مقبره‌ها و غیره.
• « گردشگری جنسی » که به سفر با قصد برقراری رابطه جنسی به خصوص با زنان روسپی انجام می‌شود.
• « مسافرت تک نفره » که به سفر یک نفره اطلاق می‌شود.
• « سفر ورزشی » یکی از راههای گذراندن تعطیلات پرداختن به ورزشهایی چون اسکیگلف و شیرجه است. سفر برای تماشای رویدادهای ورزشی بین‌المللی مهم مثل جام جهانی فوتبال یا همراهی تورهای The Ashes.
• « گردشگری فضایی » به گونه جدیدی از گردشگری گفته می‌شود که در طی آن گردشگر سوار بر یک فضاپیما راهی سفر زیرمداری و یا سفر مداری می‌شود. سفرهای زیرمداری در حال حاضر هنوز عملیاتی نشده است اما سفرهای مداری توسط سازمان فضایی فدرال روسیه به مقصد ایستگاه بین‌المللی فضایی انجام می‌گیرد. هزینه این سفر اکنون 25 میلیون دلار آمریکا است.
• « سفر بی هدف » به سفری گفته می‌شود که در آن فردی سفر را از مقصد سفر مهمتر می‌داند و دائما بدون هدف خاصی رهسپار مسافرت می‌شود.

« سفر شرابی » بازدید از مناطق تهیه شراب باغهای انگور ویژه تولید شراب میخانه‌ها مراکز چشیدن انواع شراب جشنواره شراب وامکان خاصی که با هدف مصرف و خرید شراب فعالیت دارند.

 طی چند دهه اخیر اشکال دیگری از توریسم شهرت بیشتری پیدا کرده‌اند. برای نمونه می‌توان به این اشکال اشاره کرد:

• « مسافرت ماجراجویی » که در آن از نواحی ناهموار بازدید می‌شود یا ورزش‌های ماجراجویانه مثل کوهنوردی و قدم زدن (پیاده روی) انجام می‌گیرد.
• « مسافرت کشاورزی » مسافرت مبتنی بر صنعت کشاورزی که به پشتیبانی از اقتصاد کشاورزی بومی منطقه انجام می‌شود.
• « مسافرت نیاشناسی » (که آن‌را مسافرت نسب شناسی) هم می‌گویند و هدف از آن سفر به دیار آبا و اجدادی و زادگاه نیاکان و گاهی آشنا شدن با فامیل است.
• « مسافرت میزی » و « مسافرت مجازی » که در آن فرد به صورت فیزیکی سفر نمی‌کند بلکه از طریق اینترنت، کتاب‌ها، تلویزیون و غیره به کشف دنیا می‌پردازد.
• « مسافرت صوتی » شامل تورهای صوتی در حین قدم زدن و سایر اشکال راهنمایی صوتی مثلاً در موزه‌ها و نیز کتب سفر شنیداری می‌شود.
• « مسافرت فروشگاه کتاب » فروشگاه کتاب (خرید اینترنتی کتاب) این سیستم اقدامی است در جهت حمایت از فروشگاه‌های مستقل کتاب و صاحبان آن‌ها را ترغیب می‌کند که کتابهای خود را به اقصی نقاط دنیا برده و عرضه نمایند اگر جه که فروشگاه های اینترنتی بنوعی سفیر مجازی در این حوزه محسوب می گردند.
• « مسافرت فرهنگی » شامل توریسم شهری بازدید از اماکن و شهرهای تاریخی و دیدنی مثل برلین، کاتماندو، لاهور، لیما، بوینس آیرس، لندن، پاریس، دهلی، رم، پراگ، دوبروفنیک، پکن، استانبول، کیوتو، ورشو و مشاهده میراث فرهنگی آنان می‌شود. این گردش می‌تواند حاوی تجربه واقعی و تخصصی فرهنگی هم باشد مثلاً در توریسم موزه هنری که در آن افراد از انواع موزه‌ها بازدید می‌کنند یا توریسم اپرا که در آن از کنسرت‌ها و اپراها دیدن می‌شود.
• « مسافرت تاریک » این نوع از توریسم به منزله‌ی سفر به مناطق مرتبط با موضوع مرگ رنج است. اولین تور از این دست سفرهایی بود که به لیک هورست انجام شد تا از محل سقوط کشتی فضایی هیندربرگ در نیوجرسی بازدید به عمل آید.
• « مسافرت مصیبت » سفر به مناطق مصیبت زده‌است که هدف اصلی نه کمک به مردم بلکه دیدن صحنه‌های جالب است. اگر این بازدیدها مانع عملیات امداد و نجات و کارهای تعمیراتی باشد می‌توان مسئله‌ساز هم بشود.
• « مسافرت دارو و مواد مخدر » این نوع توریسم به سفرهای خاصی اطلاق می‌شود که با هدف تهیه دارو اعم از نوع مجاز و غیر مجاز آن انجام می‌گیرند.

•  انواع جهانگردی

• قطب نوردی
• غارنوردی
• صحرانوردی
• معدن نوردی
• اقیانوس نوردی
• فضانوردی
• شهر گردی

سایر گونه‌های گردشگری

• بوم گردشگری (اکوتوریسم): گردش در طبیعت با تاکید بر طبیعت جاندار(زیست شناختی).
• زمین گردشگری (ژئوتوریسم): گردش در طبیعت با تاکید بر طبیعت بی جان(زمین شناختی).
• گردشگری ورزشی : به منظور انجام ورزشی خاص یا مسابقات بین‌المللی.
• گردشگری فضایی: گونه جدیدی در صنعت گردشگری است که فعلاْ توسط آژانس فضایی روسیه و با اعزام داوطلبان به ایستگاه بین‌المللی فضایی آغاز شده است.
• گردشگری تفریحی: رایج‌ترین نوع جهانگردی.
• گردشگری درمانی: برای بهره‌گیری از آب‌های گرم معدنی یا برای بهره‌گیری از امکانات تشخیصی و درمانی کشورهای دارای این ظرفیت.
• گردشگری مذهبی: زیارت و حج و سفرهای دینی بودائیان و هندویان و غیره.
• گردشگری بازاری: سفر گردشی به منظور جانبی خرید و فروش کالا.
• گردشگری همایشی: برای شرکت در همایش‌ها و بازدید از مناطق.
• گردشگری الکترونیک: همان E-Tourism که در بر گیرنده اطلاعات و انجام بخش اعظم سفر به صورت مجازی می‌باشد.